Radio Breizh Le portail des radios en langues bretonnes

TOUTES LES ÉMISSIONS

vous propose l'émission

A liv ar loar hag ar stered

Histoires contées par Stéphanie Guillaume à Port-Louis dans les années 1910, collectées par Yves Le Diberder, et lues par Mazhev Coviaux, Benoit Allaire, Enora Molac, Brewal Runigo, Ninnog Louis et Jeanne Chevrel.

6 minutes

Dernière émission 13.05.2020

Ar maltouter hag ar siren

Naratour : Mazhev Coviaux
Ar maltouter : Benoit Allaire
Ar vouez : Jeanne Chevrel
Ar siren : Enora Molac
.
Tonioù :
- Pennoù Skoulm : La rose des bois
- Roberto Musci : Claudia Wilhelm R and me
- Jonsi : In the Sea
- Régis Huiban : Chanson pour les marins perdus en mer
.
Ar maltouter hag ar siren

Ur wezh ' oa ur maltouter é c'hober tro an aod. Bout oa fall-amzer bras hag e tae en aod madreioù (= madriers), pezhioù gwin, barrikadoù likor a gement-sort a oa. Merc'hed, gwazed a rede da glask, hag int a zidale ar barrikoù hag a gase gete a bodadoù d'o zier. Ar maltouter ' oa a labour gete. Hag int a lâras dezhoñ :
- Nend it ket àr hon troioù. Bout ' zo un enezenn amañ (nen)d eus ket pell, hag aze ' zou ur siren ha ' vo ket pell d'ho laoskouit en ordr, a lâras unan doc'h ar maouezed dezhoñ.
Hag ar maltouter a respondas :
-'d on ket-me (e) poan deoc'h. Pas muioc'h doc'h ar siren. Na bout ' vehe kant siren, 'd on ket e poan.
Arru an noz; eñv a welas unan é tonet àr-neuñv [nan]. Hag ur siren a oa. Ha hi a lâras dezhoñ :
- Petra hoc'h eus lâret, maltouter ? Ma karehen-me, tout ar barrikoù a zo er riv, mi o c'hasehe tout genin da ma enezenn ha den deoc'h n' evay ket greun.
Eñv a lâras dezhi :
- Tuchant eh on bet menaset. Bout ' zo lâret din e oac'h mechant.
- 'm eus ho klevet, maltouter, da man galviñ, ha ' oac'h ket (e) poan doc'h siren ebet, na bout e vehe pet kant. Ha me ma karan, me ' ray ho kont. Henoazh da greiznoz, c'hwi a zay da ma enezenn, ha c'hwi a gerzhay na bout ' vehec'h ket koutant. C'hwi a yay àr ur pezh gwin, hag aze e rodellay betak an deiz àr-lerc'h vintin. C'hwi a yay get ar lamennoù d'un tu ha d'un all. Hag àrc'hoazh, kaer e vo klask, ' vec'h ket kavet. ' faot ket james gober goap doc'h siren ebet. Int a zo gwezhave mechant hag a ray deoc'h tourmant.
Setu 'ma eñv arru àr ar c'harregoù àr ur pezh gwin. Hag ar siren a lâras dezhoñ :
- Arru oc'h, maltouter ?
- Ya, siren, arru on. D'ober petra hoc'h eus ma c'haset amañ ? Àrc'hoazh, me ' vo-me puniset.
- Pandeogwir e ' oac'h ket e poan doc'h kant siren, 'd on ket-me (e) poan doc'h daou gant maltouter ; na doc'h ho chefed. C'hwi a chomay a d'rant da ho amzer. Pa pehe bet maouez ha bugale, m' behe bet ho laket da vonet d'ar gêr. Pandeogwir eh oc'h den yaouank kozh, c'hwi a chomay get ar sirened, ha c'hwi a veilhay deiz-ha-noz.
- Neuze, siren, a lâras ar maltouter dezhi, 'm bo ket eur ebet da gousket ?
- Un eur bemdez ' vo trawalc'h evidoc'h. Hag ar gomz ho poa lâret a goustay ker deoc'h.

Un deiz, eñv a lâras dezhi :
- Siren, me ' vehe koutant monet da neuñv [nan] asambl geneoc'h, met ' vin ket katabl plujal èldoc'h.
Hi a lâras dezhoñ :
- Dait mar karit, met mar mankit a blujiñ ha mar ' gasit ket geneoc'h (a-)ziàr ar jel é kreiz ar mor ar pezh a lâran deoc'h, aze ' vec'h kollet.
- Petra, siren, faot deoc'h e tapin deoc'h (a-)ziàr ar jel ?
- C'hwi a gasay din un aliañs aour a zo kouezhet er lec'h-mañ-lec'h, etre daou vaen, ha mar ' gavit ket 'nezhoñ, aze e kollahet ho poan.
Kaer en devoa [ha] plujiñ, aliañs ebet ne gave ket. Hag ar siren ' deus eñv kaset geti ha lakaet àr he biz. Ha hi ' zo daet drest an doeur fonnaploc'h evit ar maltouter.
- C'hwi a wel, 'd oc'h ket fidel d'ho promes, a lâras ar siren dezhoñ. 'm eus eñv-me kavet, ha gwazh-a-se evidoc'h. Neoazh, c'hwi a wel splann, splannoc'h evidin-me, a lâras ar siren, kar man daoulagad a zo fatiket, noz-ha-deiz a-forzh plujiñ. Bremañ, maltouter, c'hwi a chomay e kreiz an enezenn àr un daol kozh a zo a-barzh. Hag aze, bout ' vo un dorn a gasay deoc'h da zebriñ ha da evet, ha ' welahet ket james fas ebet. Me ' ray deoc'h c'hoazh tri miz da chom amañ, hag àr-lerc'h m' ho laoskay libr. Met doc'h an enezenn-mañ ' gavec'h ket an hent da vonet d'ar gêr. C'hwi ' yay d'un enezenn arall e-lec'h ne gavec'h ken 'met kanailh. Arru a ray geneoc'h peder siren yaouank hag ar re-se a ray mizer deoc'h. Kar an aliañs m' boa lâret deoc'h klask er mor a zo da unan doc'hte, hag ema me ' deus eñv tapet, ha james ' o devo ket hani.

13.10.1913